SKANDYNAWSKI DESIGN – KRÓTKA HISTORIA
Hygge, minimalizm, prostota, nowoczesność, funkcjonalność to cechy charakterystyczne skandynawskiej estetyki. Istnieje wiele określeń, którymi można opisać skandynawską szkołę projektowania. Choć ten styl od ponad dekady bije rekordy popularności i na dobre wpasował się w gusta konsumentów, to należy pamiętać, że od jego początków minęło niemal sto lat.
Skandynawski design nie tylko meble – to bardziej filozofia projektowania, na którą wpływ miało wielu legendarnych projektantów takich jak Alvar Aalto, Hans Wegner, Arne Jacobsen, Eero Arnio czy Ingvar Kamprad.
Skandynawia w centrum uwagi
Skandynawia odnosi się do trzech krajów Europy Północnej: Norwegii, Szwecji i Danii. Chociaż istnieje kilka historycznych i kulturowych podobieństw między tymi narodami, istnieje jeszcze więcej znaczących różnic, a sposób, w jaki zjednoczyły się pod hasłem „designu”, jest w dużym stopniu kwestią marketingu oraz zmian społecznych, które rozpoczęły się pod koniec XIX w. Zgodnie z utylitarnym podejściem do projektowania – design nie istnieje sam z siebie – zawsze jest on odbiciem społeczeństwa i bez zrozumienia tego w jaki sposób się ono zmieniło nie będzie można zrozumieć idei, która stoi za skandynawskim designem.
Upadek romantyzmu i Art Nouveau
Pod koniec XIX stulecia świat zmieniał się bardzo szybko. Rewolucja przemysłowa i industrializacja sprawiły, że nastąpił gwałtowny rozwój dużych ośrodków miejskich i poprawiły się warunki życia wielu osób, co z kolei wpłynęło pozytywnie na handel i globalną politykę.
Na początku XX wieku "nowym stylem dla nowego stulecia" została secesja okrzyknięta – Art Nouveau. Podobnie jak większość nowych ruchów artystycznych była ona pod wieloma względami odrzuceniem poprzedzających ją form. Obejmowała nie tylko wystrój wnętrz, ale również sztukę i architekturę. Nowością było jej otwarcie na społeczeństwo, nie tylko wąską grupę mecenasów. Rewolucyjny ton sztuce europejskiej nadały niemiecki Bauhaus, rosyjscy konstruktywiści i szwajcarscy dadaiści – wszyscy odzwierciedlali rosnące odrzucenie tradycyjnych pojęć klasy społecznej i arystokracji.
I WŚ przyniosła koniec inspirowanego naturą okresu secesji, która ostatecznie w połowie lat 20-tych została wyparta przez olśniewający wizualnie Art Deco – ten charakterystyczny styl, pomimo olbrzymiego wpływu na współczesny design, panował krótko i został pogrzebany pod ciężarem Wielkiego Kryzysu i nadchodzącej po nim II Wojny Światowej.
Modernizm
Jeśli I WŚ przyniosła ze sobą pęknięcia w starzejących się strukturach społecznych europejskiej szlachty i arystokracji, II WŚ je po prostu rozsadziła. Zmieniała się również filozoficzna perspektywa Europy w odniesieniu do sztuki i społeczeństwa, a ta zmiana była widoczna paradoksalnie w wystroju wnętrz.
Poprzednie style architektoniczne – czy to Art Deco, Art Nouveau czy jakikolwiek styl w przeszłości były skierowane do klasy wyższej. Piękno w domu było opatrznością tych, którzy mogli sobie na to pozwolić. Poziom złożoności lub ostentacji w projekcie był bezpośrednim odzwierciedleniem statusu społecznego właściciela domu, gdzie większy prawie zawsze oznaczał lepszy. II WŚ wywróciła świat do góry nogami, a rozpoczęty od secesji modernizm zaczął przybierać nową formę.
Nowy dzień dla europejskiego designu
Po wojnie świat szukał antidotum na totalitaryzm, który w sztuce był reprezentowany m.in. przez niemiecki Bauhaus. Paradoksalnie nie odrzucono całkowicie tego nurtu w sztuce i architekturze tylko dokonano ewolucji. Piękny design, kiedyś zarezerwowany tylko dla bogatych starano się połączyć z funkcjonalnym i ogólnodostępnym Bauhausem. Niedługo jednak miała przyjść designerska rewolucja…
Design w Skandynawii
Nowe podejście do projektowania łączące piękny design z prostotą i funkcjonalnością Bauhausu oraz surowy północnoeuropejski klimat miało olbrzymi wpływ na społeczeństwa skandynawskie, które od zawsze przedkładały użyteczność i prostotę ponad dekorację.
Na nowoczesny styl z połowy wieku duży wpływ miało pojawienie się skandynawskiego wzornictwa na światowej scenie we wczesnych latach pięćdziesiątych. Większość aranżacji mebli była uporządkowana i prosta, nadając całej przestrzeni przytulny, treściwy charakter, określany po duńsku jako hygge.
Jednym z kamieni milowych w zakresie promocji skandynawskiego stylu było ustanowienie Nagrody Lunninga, znanej również jako Nagroda Nobla w dziedzinie wzornictwa skandynawskiego. Została ona przyznana po raz pierwszy w 1951 roku Frederikowi Lunningowi - nowojorskiemu importerowi duńskich projektów. Nagrodę przyznawano do 1970 roku. Jedną z odznaczonych była Elizabeth Gordon, Redaktor Naczelna magazynu House Beautiful, która definiowała skandynawski design jako alternatywę dla „totalitarnego projektowania w erze nazizmu” uznając go za „demokratyczny, naturalny, minimalny, intymny, skupiony na domu i rodzinie, a nie na państwie”.
Skandynawski design obecnie
Obecnie skandynawski design jest rozpoznawalny na całym świecie. Choć jego popularność spadła w latach 60-tych i 80-tych, to rozpoczęte na przełomie wieków skupienie się na koncepcji Zrównoważonego Rozwoju tchnęło nowe życie w ten trend.
Jednym ze znaków rozpoznawczych skandynawskiego designu są meble, które mogą być jego najtrwalszym dziedzictwem. Wpływ Alvara Alto, znanego ze słynnych zakrzywionych drewnianych foteli czy krzeseł Arena Jacobsena inspiruje młodych designerów do dziś.
Co ważne – patrząc na obecne trendy i prace uznanych designerów takich jak duet Foersom & Hiort-Lorenzen, Strand+Hvass czy Louise Campbell można dostrzec, że nie odcinają się od swojego dziedzictwa. W nowoczesnych projektach takich kolekcji jak Angle czy Basket zaprojektowanych przez Foersom & Hiort-Lorenzen i Sorena Rose widać nie tylko nowoczesność, ale również inspirację klasycznymi projektami takich projektantów jak Nanna Ditzel, Finn Juhl, Poul Henningsen czy wspomniany już wcześniej Arne Jacobsen.
I na tym polega siła skandynawskiej szkoły – tworzy nowe ewoluując, a nie odcinając się od przeszłości. Zmienia się na lepsze, ale zostawia to co dobre.